Odkrycie Truso. Gdy ta osada upadła jej rolę przejął Gdańsk

Według średniowiecznych przekazów, Truso było pruskim portem i osadą handlową istniejącą od końca VIII do końca X wieku na południowym wybrzeżu Bałtyku, w okolicach ujścia Wisły i rzeki Elbląg.

Dokładne położenie Truso było przez długi czas nieznane. Dopiero w ramach akcji Archeologiczne Zdjęcie Polski archeolog dr Marek Jagodziński rozpoczął w latach 80. XX wieku badania archeologiczne na wschodnim brzegu jeziora Druzno, na wysokości wsi Janów, kilka kilometrów na południe od Elbląga. Po kilku sezonach badawczych, dzięki uzyskanemu obfitemu materiałowi i przekonującym datacjom dendrochronologicznym, przyjęto, że odkryte zostało długo poszukiwane Truso.

Odkrycia doktora Jagodzińskiego dowiodły, że Truso stanowiło część systemu handlowego Wikongów na Bałtyku i wykorzystywało lokalizację pogranicza pomiędzy plemionami pruskimi i słowiańskimi a morzem. Obraz archeologiczny osady jawi się jako duże emporium (port handlowy) z osadą rzemieślniczą i kupiecką. Rozmiary Truso były porównywalne do największych ówczesnych nadbałtyckich osad portowych, takich jak Hedeby, Birka czy Wolin. Stanowiło zatem najważniejsze centrum handlu dalekosiężnego na ziemiach pruskich. Na terenie osady odkryto liczne przedmioty wytworzone m.in. w Nadrenii i Bizancjum.

Handlowa rola Truso podupadła w X wieku, na co miały wpływ pożary i działania wojenne, prawdopodobnie na tle zmian politycznych w państwie pierwszych Piastów. Z czasem rolę Truso przejął założony w drugiej połowie X wieku Gdańsk.